Nuenen de woonkern in de gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten.

### Het dorp Nuenen: een overzicht

Nuenen is een charmant dorp in de provincie Noord-Brabant, Nederland, met ongeveer 23.000 inwoners. Het ligt tussen Eindhoven en Helmond, in een landschap van weilanden, bossen en de Dommel-rivier, en is vooral bekend om zijn rijke culturele erfgoed, met name de band met Vincent van Gogh. Het dorp ademt een mix van agrarische tradities en moderne levendigheid, met een lokale dialect genaamd Peellands, dat dicht bij het alledaagse Nederlands ligt.

#### Geschiedenis

De geschiedenis van Nuenen gaat terug tot de 12^e eeuw, toen het ontstond als ontginningsdorp nabij de Priorij Hooidonk. In 1300 schonk hertog Jan I van Brabant gronden aan de inwoners van Nuenen-Gerwen, wat de basis legde voor de agrarische gemeenschap. Het dorp was een hertogsdorp in de 14^e en 15^e eeuw, met directe invloed van de hertog, en kende een periode van welvaart in de vroege 15^e eeuw door afwezigheid van oorlogen. In 1486 splitsten de parochies van Nuenen en Gerwen zich, elk met eigen kerk. Vanouds was Nuenen katholiek en agrarisch, met huisnijverheid zoals klompenmakerij en weverij door armoede. De 20^e eeuw bracht bevolkingsgroei, en tijdens de Tweede Wereldoorlog was er een veldslag in 1944 tijdens Operatie Market Garden. Na de oorlog herstelde het dorp zich snel.

#### Bekende inwoners en cultureel erfgoed

Nuenen is wereldberoemd door Vincent van Gogh, die er van december 1883 tot november 1885 woonde en werkte in het koetshuis naast de pastorie van zijn vader, de protestantse predikant in dit overwegend katholieke dorp. Dit was zijn 'donkere periode', waarin hij productief was en werken schilderde als *De Aardappeleters* (1885), *Het uitgaan van de hervormde kerk te Nuenen* (1885) en landschappen zoals *Herfstlandschap met vier bomen*. In 1930 werd zijn werk hier erkend, en in 1932 onthuld een monument. Andere bekende figuur is Edsger Dijkstra (1930-2002), een informaticapionier die in 1964 in Nuenen woonde en er zijn invloedrijke rapporten schreef.

#### Bezienswaardigheden

Het dorp barst van de Van Gogh-sporen, met 24 locaties die herinneren aan de schilder. Highlights zijn:

- **Van Gogh Village Museum**: Een klein museum dat het leven van Van Gogh in Nuenen belicht, met verhalen, brieven en studies voor *De Aardappeleters*. Het is een 'juweeltje' voor kunstliefhebbers.

- **Pastoorsteun (pastorie)**: Het gerestaureerde huis van Van Gogh's familie, nu een bezienswaardigheid voor bezoekers.

- **Hervormde Kerk en tuin**: Geschilderd door Van Gogh; de kerk staat in een park aan de Papenvoortstraat.

- **Molen 'D'n Einder'**: Een traditionele Brabantse molen aan de rand van het dorp, afgebeeld in Van Gogh-werken, maar op privégrond en niet toegankelijk.

- **Nuenens Broek**: Een broekbosgebied met moerasnatuur, populieren en zeldzame planten zoals eenbes en grote keverorchis; het werd bezongen door Gerard van Maasakkers in *Hé goade mee*.

- **Dorpsboerderij**: Jaarlijks toneel van het 'Levend Kerstverhaal' met 100+ vrijwilligers en 1000-1500 bezoekers.

Wandel- of fietsroutes, zoals de Van Gogh Wandelroute of de 435 km Van Gogh-fietsroute, leiden langs deze plekken en het landschap dat Van Gogh inspireerde.

#### Cultuur en recreatie

Nuenen viert zijn erfgoed met evenementen rond Van Gogh, wandelingen en fietstochten langs de Dommel of door de Peel. Er zijn musea over lokale geschiedenis en kunst, en het dorp biedt watersport, klimtochten en fototours. Recente posts op X benadrukken de blijvende fascinatie voor Van Gogh's werken uit Nuenen, zoals *The Vicarage at Nuenen* en *Landscape at Nuenen*. Het dorp is een rustige uitvalsbasis voor Brainport-regio, met focus op natuur en traditie.

Kortom, Nuenen is een levend schilderij: ideaal voor een dagje uit met kunst, geschiedenis en Brabantse gemoedelijkheid. Voor meer details, check het Van Gogh Village Museum of lokale routes.