Inleiding

Opwetten is een kleine, rustige buurtschap in de gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten, gelegen in Noord-Brabant, Nederland. Het ligt aan de weg tussen Nuenen en Tongelre, direct ten noorden van het centrum van Nuenen, langs de meanderende Kleine Dommel. Ooit een zelfstandig dorp met een levendige gemeenschap, is Opwetten nu een idyllisch plattelandsgebied met een sterke historische en culturele band met Vincent van Gogh. De buurtschap telt nog maar een handvol huizen en richt zich op natuur en erfgoed, zonder eigen postcode – alles valt onder Nuenen.

Geschiedenis

De geschiedenis van Opwetten gaat terug tot de middeleeuwen. In de 11^e eeuw was de locatie van de watermolen eigendom van de Benedictijner abdij van Sint-Truiden in België, en sindsdien kende het een roerige periode met verschillende eigenaren en functies. In de 16^e eeuw kocht Rutger van Berckel, heer van Kasteel Helmond, de 'heerlijke rechten' over Nuenen, Gerwen, Nederwetten en Tongelre voor 1200 gulden van koning Filips II van Spanje. Tot 1915 stond hier de Sint-Antoniuskapel, gewijd aan Sint-Antonius Abt, met een traditioneel 'Sint-Antoniusvarken' dat rondscharrelde – een symbool voor de heilige als beschermer van vee en boeren. De kapel is gesloopt, maar herinnert aan de agrarische roots van het gebied.

In 1840 gold Opwetten nog als volwaardig dorp met 111 huizen en 588 inwoners, vergelijkbaar in grootte met Gerwen en Nederwetten, en bijna even groot als Nuenen zelf. Door de eeuwen heen was het een agrarisch centrum met molens en kastelen. Er stond ook het Kasteel van Opwetten, dat nu verdwenen is. Tegenwoordig is de buurtschap gekrompen tot een paar boerderijen en het muldershuis bij de molen, met een focus op behoud van erfgoed.

Natuur en omgeving

Opwetten ligt in een groen, waterrijk landschap langs de Kleine Dommel, met weilanden, bossen en wandelpaden die deel uitmaken van bredere natuurgebieden zoals het Nuenens Broek. Het is een oase van rust, ideaal voor wandelen of fietsen, met uitzicht op bloeiende velden en beekdalen. De buurtschap verbindt met Van Gogh-routes door het Brabantse platteland, waar je de inspiratiebronnen van de schilder nog kunt herbeleven. Nabijgelegen natuur omvat de Collse Akkers en heidegebieden, perfect voor vogelspotten of een picknick.

Bezienswaardigheden en recreatie

De absolute ster van Opwetten is de Opwettense Watermolen, een dubbelmolen uit de 18^e eeuw (oorspronkelijk Jansmolen genoemd vanaf 1726) aan de Kleine Dommel. Met raderen van 9,3 en 7,5 meter – de grootste van Nederland – diende hij vroeger als banmolen voor koren, zagen, olie en vollen. Vincent van Gogh schilderde hem tijdens zijn Nuenense periode (1883-1885), en molenaarszoon Piet van Hoorn (1873-1973) kende de schilder persoonlijk als kind. Tegenwoordig is de molen een restaurant (De Watermolen van Opwetten), waar je kunt dineren met uitzicht op het water, en hij maalt nog voor bakkers en particulieren. Een gevelsteen in het muldershuis herdenkt Van Hoorns 100^e verjaardag.

Andere highlights:

• Van Gogh-sporen: De molen ligt op de wandel- en fietsroute 'Op pad met Vincent', met 18 informatiezuilen over zijn leven in Nuenen. Van hieruit fiets je gemakkelijk naar het Van Gogh Village Museum of de gerestaureerde molen De Roosdonck.
• Wandelroutes: Een populaire route start bij de molen en voert door het landschap, met stops voor koffie of lunch bij het restaurant. Combineer met een bezoek aan de Sint-Clemenskerk in Nuenen.
• Bed & Breakfast: Voor een overnachting is er een B&B aan de Vorsterdijk, omringd door natuur.

Huidige status

Opwetten is een verborgen parel met minimale bewoning – ideaal voor wie even ontsnapt aan de drukte van Eindhoven (op 10 km afstand). Het is gemakkelijk bereikbaar per fiets of auto via de Opwettenseweg. In 2025 blijft het een hotspot voor cultuurliefhebbers en natuurliefhebbers, met evenementen rond Van Gogh en seizoensgebonden molenactiviteiten. Voor actuele openingstijden van de molen-restaurant, check de website dewatermolenvanopwetten.nl. Als je van Vaarle komt, is het een mooie fietstocht van zo'n 5 km oostwaarts!